MPSC दुय्यम निरीक्षक गट-C विभागीय स्पर्धा परीक्षा 2023 – अभ्यासक्रम, परीक्षा पद्धत व तयारी मार्गदर्शक

महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग दुय्यम निरीक्षक गट-क परीक्षा 2025 – सविस्तर माहिती 

महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (Maharashtra Public Service Commission - MPSC) मार्फत राज्य उत्पादन शुल्क विभागातील (State Excise Department) दुय्यम निरीक्षक (Sub-Inspector), गट-क (Group-C) पदांसाठी मर्यादित विभागीय स्पर्धा परीक्षा २०२३ (Limited Departmental Competitive Examination 2023) आयोजित करण्यात आली आहे. ही परीक्षा केवळ मुंबई येथे ऑनलाइन (Online) पद्धतीने होणार आहे.

---

🔖 महत्त्वाच्या तारखा (Important Dates):

तपशील	दिनांक
अर्ज सादर करण्याची सुरुवात (Start Date)	10 जून 2025, दुपारी 2:00
अर्ज सादर करण्याची अंतिम तारीख (Last Date to Apply)	30 जून 2025, रात्री 11:59
ऑनलाइन परीक्षा शुल्क भरण्याची अंतिम तारीख (Online Fee Payment)	30 जून 2025
चालान प्रत घेण्याची अंतिम तारीख (Challan Copy Download)	02 जुलै 2025
चालानद्वारे शुल्क भरण्याची अंतिम तारीख (Offline Fee Payment)	03 जुलै 2025

---

🧾 पदांची माहिती (Post Details):

• एकूण पदे (Total Posts): 137

• संवर्ग: जवान (Jawan Cadre) आणि लिपिक (Clerk Cadre)

• दिव्यांगांसाठी आरक्षित पदे (PWD Reserved): 6

• पदसंख्या शासन निर्णयावर अवलंबून

---

✅ पात्रता (Eligibility):

केवळ गृह विभागाच्या अधिनस्त राज्य उत्पादन शुल्क विभागातील कर्मचारीच पात्र.

शैक्षणिक अर्हता आणि सेवा कालावधी (As on 30 जून 2025):

पात्रता (Qualification)	सेवा कालावधी (Service Period)
पदवीधर (Graduate)	किमान 3 वर्षे नियमित सेवा
HSC (१२वी उत्तीर्ण)	किमान 5 वर्षे नियमित सेवा
SSC (१०वी उत्तीर्ण)	किमान 7 वर्षे नियमित सेवा

---

🏃‍♂️ शारीरिक अर्हता (Physical Standards):

संवर्ग	पुरुष (Male)	महिला (Female)
दुय्यम निरीक्षक	उंची: ≥165 से.मी.छाती: ≥79 से.मी. + फुगवून 5 से.मी.	उंची: ≥155 से.मी.वजन: ≥50 कि.ग्रॅ.

---

📝 परीक्षा योजना (Exam Pattern):

• टप्पा: लेखी परीक्षा (Written Exam)

• स्वरूप: वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी प्रश्न (Objective Multiple Choice)

• प्रश्नपत्रिका: 2

• एकूण गुण: 200

---

📲 अर्ज प्रक्रिया (Application Process):

• अर्ज संकेतस्थळावरून करा: https://mpsconline.gov.in

• आवश्यक कागदपत्रे PDF स्वरूपात अपलोड करणे बंधनकारक

• Download PDF file Notification 

---

💰 परीक्षा शुल्क (Examination Fee):

प्रवर्ग (Category)	शुल्क (Fee)
खुला वर्ग (Unreserved)	₹719/-
मागासवर्गीय/EWS/दिव्यांग	₹449/-

टीप: शुल्क ना-परतावा (Non-refundable) आहे.

---

🎯 निवड प्रक्रिया (Selection Process):

• गुणांच्या आधारे गुणवत्ता यादी (Merit List) तयार

• लिपिक आणि जवान संवर्गासाठी सामाईक यादी (Common List)

• समान गुण असल्यास क्रमांकन आयोगाच्या नियमांनुसार

---

🆘 आरक्षण (Reservation):

• Rights of Persons with Disabilities Act 2016 अंतर्गत 40% पेक्षा अधिक दिव्यांगत्व असलेल्या उमेदवारांसाठी आरक्षण

• UDID Card आवश्यक

---

📥 प्रवेश प्रमाणपत्र (Hall Ticket):

• परीक्षा 7 दिवस आधी उपलब्ध

• प्रवेशपत्र डाउनलोड करून ओळखपत्रासह परीक्षा केंद्रावर सादर करणे आवश्यक

---

🔒 सेवाप्रवेशोत्तर अटी (Post-Recruitment Conditions):

• विभागीय परीक्षा, हिंदी-मराठी भाषा परीक्षा, Computer Proficiency बंधनकारक

• Physical & Distillery Training अनिवार्य

---

❗ महत्त्वाचे मुद्दे (Important Notes):

• ही परीक्षा पदोन्नती परीक्षा नाही (Not a Promotion Eligibility Exam), तर एक स्पर्धा परीक्षा (Competitive Exam) आहे.

• सेवार्थ आयडी (Sevarth ID) बरोबर नमूद करणे आवश्यक.

• अनुचित मार्गास प्रतिबंध अधिनियम 2024 लागू होईल.

---

📑 महत्त्वाचे कागदपत्रे (Important Documents to Upload):

अ. क्र.	कागदपत्र (Document)	स्वरूप (Format)
1	S.S.C./H.S.C./पदवी प्रमाणपत्र	PDF
2	जात प्रमाणपत्र/ EWS प्रमाणपत्र/ Non-Creamy Layer प्रमाणपत्र	PDF
3	UDID कार्ड	PDF
4	मराठी भाषेचा पुरावा	PDF
5	अनुभव प्रमाणपत्र (Annexure-1)	PDF
6	लहान कुटुंब प्रतिज्ञापत्र	PDF

---

🔗 महत्त्वाची संकेतस्थळे (Official Websites):

• 👉 https://mpsconline.gov.in

• 👉 https://mpsc.gov.in

---

दुय्यम निरीक्षक, गट-क मर्यादित विभागीय स्पर्धा परीक्षा २०२३ चा पाठ्यक्रम (Syllabus) व परीक्षा पद्धती (Exam Pattern) 

---

📝 परीक्षा पद्धती (Exam Pattern):

या परीक्षेत दोन प्रश्नपत्रिका असतात:

प्रश्नपत्रिका क्रमांक	विषय (Subject)	प्रश्नांची संख्या	गुण	कालावधी (Time)
पेपर - 1	मराठी आणि इंग्रजी (Marathi & English)	50	100	1 तास
पेपर - 2	सामान्य ज्ञान (General Knowledge)	50	100	1 तास
एकूण (Total)	-	100	200	2 तास

• प्रत्येक प्रश्न 2 गुणांचा असतो.

• प्रश्नांचे स्वरूप: वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी (Objective MCQ Type)

• नकारात्मक गुण नाहीत (No Negative Marking)

---

📚 पाठ्यक्रम (Syllabus):

📘 पेपर – 1: मराठी व इंग्रजी (Marathi & English)

🔹 मराठी विषय (Marathi):

• वाक्यप्रकार (Types of Sentences)

• वाक्यरचना व वाक्यप्रक्रिया (Syntax and Transformation)

• शब्दांचे प्रकार व उपयोग (Types of Words and Usage)

• समानार्थी- विरोधार्थी शब्द (Synonyms and Antonyms)

• म्हणी व वाक्प्रचार (Idioms and Phrases)

• योग्य शब्दांची निवड (Appropriate Word Selection)

• लेखन कौशल्य (Writing Skills)

• अपठित गद्यवाचन (Unseen Passage)

🔹 इंग्रजी विषय (English):

• Parts of Speech

• Tenses

• Synonyms and Antonyms

• Spotting the Error

• Fill in the Blanks

• Sentence Improvement

• Comprehension (Unseen Passage)

• Vocabulary and Grammar

---

📗 पेपर – 2: सामान्य ज्ञान (General Knowledge)

🔹 चालू घडामोडी (Current Affairs):

• राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय घटना (National & International Events)

• महत्त्वाच्या योजना (Government Schemes)

• पुरस्कार व मान्यताप्राप्त व्यक्ती (Awards & Important Personalities)

🔹 सामान्य विज्ञान (General Science):

• भौतिकशास्त्र (Physics), रसायनशास्त्र (Chemistry), जीवशास्त्र (Biology)

• रोजच्या जीवनातील विज्ञान

🔹 भारताचा इतिहास (Indian History):

• प्राचीन, मध्ययुगीन व आधुनिक भारताचा इतिहास

• स्वातंत्र्यलढा (Freedom Movement)

🔹 भारतीय राज्यघटना व शासन व्यवस्था (Indian Polity):

• भारतीय संविधान (Indian Constitution)

• केंद्र व राज्य शासन यंत्रणा (Central & State Government System)

• मूलभूत अधिकार व कर्तव्ये (Fundamental Rights & Duties)

🔹 भारतीय अर्थव्यवस्था (Indian Economy):

• भारताची आर्थिक रचना

• योजना आयोग, NITI आयोग

• शेती, उद्योग, सेवा क्षेत्र

🔹 भूगोल (Geography):

• भारत व महाराष्ट्राचा भूगोल

• नैसर्गिक संसाधने (Natural Resources)

• हवामान, नद्या, डोंगररांगा

🔹 सामान्य मानसिक क्षमता (General Mental Ability):

• संख्या श्रेणी (Number Series)

• अक्रमित संख्या ओळखणे (Missing Numbers)

• गणितीय क्षमता (Mathematical Ability)

• तर्कशक्ती (Logical Reasoning)

---

📌 टीप (Note):

• परीक्षेचे स्वरूप ऑनलाइन (Online Mode) असेल.

• सर्व प्रश्न मराठी व इंग्रजी दोन्ही भाषांमध्ये (Bilingual) असतील.

---

📥 अधिकृत अभ्यासक्रम (Official Syllabus PDF):

अधिकृत MPSC वेबसाइटवरून अभ्यासक्रम डाउनलोड करता येईल –
👉 https://mpsc.gov.in

---